شاید برای شما که تازه‌وارد عرصه فعالیت اقتصادی شده‌اید سؤال باشد که جرائم مالیاتی چیست؟ و چند نوع دارد؟ یا این سؤال که آیا این جرائم قابل‌بخشش و تخفیف هستند یا نه؟ در این مقاله از تراز محاسبان برنا، ما قصد داریم، سؤالاتی از این قبیل را شرح دهیم و امید است با خواندن این مقاله شما به اطلاعات جدیدی و راهکارهای مناسبی برای مواجهه با این امر دست پیدا کنید و از گیر افتادن در این چرخه دردسرساز نجات پیدا کنید.
جرائم مالیاتی چیست؟
هرگونه عدم اعلام درآمد یا فروش، به‌عنوان جرائم مالیاتی تلقی می‌شود. این جرائم مالیاتی شامل: عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی و یا عدم تحویل در زمان مقرر، ارائه اطلاعات غلط و نادرست در مورد میزان فروش و یا هزینه‌ها، تغییر دادن واقعیت برای استفاده از معافیت‌های مالیاتی یا هرگونه بخشودگی.
بیشتر بخوانید: مالیات حقوق صفر | صفر مطلق محاسبات مالیاتی
هرگونه فرار مالیاتی به اقتصاد کشور آسیب‌های جدی وارد می‌کند؛ و پیش‌بینی‌های به‌عمل‌آمده در برنامه‌ی بودجه سالانه باعث کسری در ترازهای مالی و به تعویق افتادن پرداختهای دولتی می‌گردد که امر موجب بی‌اعتمادی ملت و کاهش رضایت عمومی می‌شود.
انواع جرائم مالیاتی
جرائم مالیاتی در دو گروه عمده به نام‌های، جرائم مالیاتی موضوعی و جرائم مالیاتی عملکردی تقسیم می‌شود. اگر بخواهیم به‌صورت مختصر و روشن این دو را تعریف کنیم می‌توان گفت: جرائمی که به مالیات‌های با موضوعات خاص همچون مالیات بر درآمد یا مالیات بر حقوق، محاسبه می‌شود عنوان جرائم مالیاتی موضوعی داده‌شده و جرائم مالیاتی عملکردی برای تخلفاتی محاسبه می‌شود که در فرآیند اجرایی مقررات اخلال ایجاد شود مانند عدم ارائه اظهارنامه.
جرائم مالیاتی عملکردی
جرائم مالیاتی شامل هرگونه کتمانی همانند کتمان درآمد یا فروش واقعی، اعلام هزینههای غیرواقعی، عدم ارائه اظهارنامه با اطلاعات صحیح می‌شود. جرائم مالیاتی که توسط کارشناسان اداره امور مالیاتی محاسبه می‌شود در زمان بررسی و ارائه مدارک می‌تواند نقش بسزایی درروند بخشودگی جرائم مالیاتی متعلقه داشته باشد زیرا ارائه مدارک و مستندات محکم و صحیح و غیرقابل رد، باعث می‌شود بخشودگی‌های برای این نوع جرائم حتی تا ۱۰۰% میزان جرائم در نظر گرفته شود، البته شایان‌ذکر است، به‌شرط پرداخت همه معوقات مالیاتی این امر قابل‌اجرا است.
شاید شما آلان به این نکته فکر کنید که چرا دولت ابتدا جریمه‌های سنگین محاسبه می کندو سپس ۱۰۰ درصد می‌بخشد؟ باکمی تأمل متوجه این موضوع می‌شوید که پرداخت نکردن مالیات خسارات جبران سنگینی به دولت وارد می‌کند و این عدم پرداخت به‌موقع باعث می‌شود دولت خود در برخی پرداخت‌ها جریمه دیرکرد پرداخت کند و این مورد می‌تواند بخشی از آن دیرکرد دولت را جبران کند.
از طرف دیگر، اگر مؤدیان بدانند که عدم پیگیری محاسبه و پرداخت به‌موقع مالیات با جرائم مالیاتی سنگین همراه است و برای بخشودگی آن‌هم به مدارک و مستندات زیادی نیاز است مؤدیان سعی می‌کنند که خود نسبت به پرداخت به‌موقع آن اقدام کنند؛ و شامل جرائم سنگین نشوند.
حال به علت بخشودگی تا صد درصد می‌رسیم، برای همه‌ی ما اتفاق افتاده که از وضع قانون جدید یا تغییر آن قانون به‌موقع مطلع نمی‌شویم و این موجب می‌شود، به‌نوعی میزان مالیات ما تغییر کند در این‌گونه شرایط مؤدیان حقیقی و حقوقی با ارائه مستندات، میزان مالیات متعلقه پس از بررسی‌های جدید را پرداخت می‌کنند و با تائید کمیسیون تشخیص میزان جرائم مالیاتی کسر می‌شود و یا حتی در برخی موارد بخشودگی کامل می‌توان گرفت؛ و برای ادوار آتی مؤدی سعی می‌کند که مالیات صحیح را پرداخت کند و به‌نوعی این بخشودگی‌ها نقش مشوق را برای افراد بازی می‌کند.
جرائم مالیاتی موضوعی
جرائم مالیاتی موضوعی شامل تخلفاتی همچون، تخلف در مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات بر املاک، مالیات بر ارث یا مالیات بر تراکنش‌های بانکی می‌شوند. همان‌طوری که اشاره شد، چون‌که این نوع جرائم به حوزه‌های متفاوتی از اداره مالیاتی مرتبط می‌شود، هر قسمت از این حوزه‌های درصد بخشودگی‌های متفاوتی را در اعمال می‌کند به خاطر همین، بسته به سرفصل تخلف بخشودگی متفاوتی دارد؛ که البته این موضوع را مدنظر باشید که درصدهای بخشودگی به‌صورت سالانه بازنگری می‌شود و در حوزه‌های متفاوت، تغییرهای متفاوتی دارد.
بیشتر بخوانید: مالیات بر درآمد چیست؟ نکات مهمی در مورد مالیات بر درآمد مشاغل و املاک سال ۱۴۰۳
برای نمونه می‌توان به جرائم مالیات بر ارزش‌افزوده اشاره کرد که ۲ برابر مالیات متعلقه، جرائم برای کتمان مالیات بر ارزش‌افزوده (عدم ارائه اظهارنامه، عدم تحویل به‌موقع اظهارنامه، عدم ارائه اطلاعات صحیح، عدم تحویل برگ خریدها و یا قراردادهای مشمول ارزش‌افزوده…) این موضوع محاسبه می‌شود و هرماه دو درصد جریمه دیرکرد به آن اضافه می‌شود. به همین صورت در عرصه‌های دیگر قوانین دیگری اجرا می‌شود.
بخشودگی جرائم مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی
همه‌ساله در دهه مبارک فجر و در راستای تکریم مؤدیان مالیاتی، سازمان امور مالیاتی کشور برای افراد حقیقی تا سقف ۵ میلیارد ریال و برای افراد حقوقی تا ۲۰ میلیارد ریال بخشودگی جرائم مالیاتی در نظر می‌گیرد البته این امر منوط به تسویه بدهی‌های گذشته تا پایان بهمن‌ماه همان سال هست. آخرین نسخه تغییرات این بخشنامه مربوط به سال ۱۴۰۲ است که به پیوست جدول آن ارائه می‌شود.
| شرایط بخشودگی | درصد مالی جرم | نوع جرم مالیاتی |
| پرداخت بدهی و مالیات و عوارض تا آخر بهمن‌ماه سال جاری تا سقف ۵ میلیارد ریال | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | جرائم مالیاتی و عوارض قابل‌بخشش اشخاص حقیقی |
| پرداخت بدهی و مالیات و عوارض تا آخر بهمن‌ماه سال جاری تا سقف ۲۰ میلیارد ریال | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | جرائم مالیاتی و عوارض قابل‌بخشش اشخاص حقوقی |
| عدم اعتراض یا انصراف از اعتراض و پرداخت مالیات و عوارض تا شش ماه از تاریخ ابلاغ بخشودگی تا میزان صد درصد | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | جرائم مالیات و عوارض ارزش‌افزوده قطعی شده |
جرائم مالیاتی در ایران
همان‌گونه که در بالا اشاره شد، جرائم مالیاتی انواع مختلفی دارند که در ادامه به پرتکرارترین تخلفات که دارای بیشترین آمار ثبت‌شده در ایران هستند، اشاره می‌کنیم.
- عدم تحویل اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر
- عدم پرداخت به‌موقع مالیات قطعی ابرازی در موعد مقرر
- کتمان درآمد حاصل از فعالیت‌های اقتصادی
- غیرواقعی بودن هزینه‌ها
- عدم ارسال به‌موقع و صحیح اسناد و مدارک درخواستی سازمان مالیاتی
- عدم صدور برگ خرید ثبت تراکنش و پرداختهای مالیاتی در حوزه مالیات بر ارزش‌افزوده
- عدم پرداخت مالیات متعلقه برای املاک، ارث و وصیت‌نامه
- عدم اعلام تراکنش‌های بانکی
در جدول ذیل درصد جریمه هر تخلف مالیاتی، شرایط استفاده از بخشودگی آن آمده است، امید است این جدول بتواند برخی از سؤالات ذهن شما در مورد درصدهای موردمحاسبه و شرایط بهره‌مندی از این نوع بخشودگی‌ها پاسخ داده باشد.
| شرایط بخشودگی | درصد جریمه | نوع جرم مالیاتی |
| ارائه اظهارنامه در زمان تمدیدشده و پرداخت جریمه | ۲۰ درصد | تسلیم نکردن اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر |
| پرداخت کامل مالیات و جریمه قبل از تاریخ تعیین‌شده | ۱۰ درصد | پرداخت نکردن مالیات قطعی و ابرازی در موعد مقرر |
| اصلاح اظهارنامه و پرداخت مالیات و جریمه | ۵۰ درصد | کتمان درآمد حاصل از هرگونه فعالیت اقتصادی |
| اصلاح اظهارنامه و پرداخت مالیات و جریمه | ۵۰ درصد | برآورد هزینههای غیرواقعی |
| ارسال اطلاعات و مدارک مالیاتی و پرداخت جریمه تا آخر بهمن‌ماه سال جاری | ۱۰ درصد | ارسال نکردن اطلاعات و مدارک مالیاتی درخواستی |
| عدم اعتراض و یا انصراف از اعتراض و پرداخت مالیات تا شش ماه از تاریخ ابلاغ بخشودگی تا میزان صد درصد | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | انجام ندادن تکالیف مالیات بر ارزش‌افزوده |
| پرداخت بدهی مالیاتی و جریمه تا آخر بهمن‌ماه سال جاری | ۱۰ تا ۱۰۰ درصد | پرداخت نکردن مالیات بر املاک و مالیات بر ارث و وصیت |
| اعلام تراکنش‌های بانکی و پرداخت جریمه تا آخر بهمن‌ماه سال جاری | ۲۰ درصد | اعلام نکردن تراکنش‌های بانکی به سازمان امور مالیاتی |
جمع‌بندی مطلب جرائم مالیاتی
در این مقاله سعی کردیم در مورد جرائم مالیاتی صحبت کنیم و هر آنچه باید دراین‌باره بدانید را برایتان شرح دادیم. دریافتیم که جرائم چه هستند و در چه صورتی مؤدی، جریمه خواهد شد. همچنین متوجه شدیم که در صورت عمدی نبودن عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی و عدم پرداخت مالیات، مؤدی می‌تواند مشمول بخشودگی شود.
لازم به ذکر است در هر عرصه‌ی که فعالیت می‌کنید به‌صورت سالانه قوانین و مقررات را مطالعه کنید زیرا گاهی عدم آگاهی باعث می‌شود که فعالیت شما مشمول مالیات گردد و شما بدون اطلاع از این موضوع در مسیر کتمان قرار بگیرید که متعاقباً جرائم سخت و سنگینی را به بنگاه درآمدی شما تحمیل می‌کند زیر از طرف دیگر، مجاب کردن کارشناسان مالیاتی بسیار سخت بوده و اسناد محکم و غیرقابل ردی را نیاز دارد، پس اگر از ابتدا به موضوع اشراف کامل داشته باشید نیازی به دردسرهای سخت استفاده از قوانین بخشودگی جرائم ندارید.
امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده باشد و توانسته باشیم با مطالب ارائه‌شده، به سؤالات شما پاسخ دهیم. از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودید، از شما سپاس‌گزاریم.
سوالات متداول جرائم مالیاتی
۱- جرائم مالیاتی چیست؟ به هرگونه تخلف شامل: کتمان در اعلام درآمد یا فروش، اعلام هزینههای غیرواقعی و یا ارائه نکردن اظهارنامه و عدم پرداخت به‌موقع مالیات ابرازی جرائم مالیاتی گفته می‌شود.
۲- آیا برای جرائم مالیاتی بخشودگی در نظر گرفته‌شده است؟ بله زیرا در برخی موارد افراد از تغییرات قانون یا وضع قوانین جدید باخبر نیستند و این امر موجب می‌شود که اسناد آن‌ها به‌نوعی از جرائم مالیاتی متهم شود که بعد از بررسی اسناد می‌شود از بخشودگی‌های وضع‌شده در قانون هر حوزه از مالیات استفاده کرد.
۳- آیا زمان خاصی برای استفاده از بخشودگی جرائم مالیاتی وجود دارد؟ بله هرساله در دهه فجر سازمان امور مالیاتی بخشنامه بخشودگی جرائم مالیاتی را ابلاغ می‌کند. تا مشوقی باشد برای مؤدیان حقیقی و حقوقی تا بتوانند از این مزیت بهره‌مند شوند و از طرف دیگر هر مؤدی می‌بایست نسبت به تسویه معوقات خود تا پایان بهمن‌ماه همان سال اقدام کند تا بتواند از بخشودگی جرائم مالیاتی استفاده کند که این امر موجب می‌شود که دولت نیز به معوقات خود برسد.
